Sanika Muzur Bavayi Sere

Sanıka Muzur Bavayi Sere

Qesê-veri

İngiliz L. Molyneux Seel, serra hazar u new se u des u zu de (1911), asmanê amnana wertiye, amnana pêyene u payıza vırene de, nêjdiyê dı asmi Dêsım de fetelino. Çıke diyo u çıke hesno, serra hazar u new se u des u çar de (1914) eve namê “A Journey In Dersim” ra, “The Geopraphical Journal” de, Londra de neşir keno. Dr. Suat Akgüli, kıtavê xo “Amerikan ve İngiliz Raporları Işığında DERSİM” de na nusne (makale) çarnove Tirki u tey veto. Dr. Suat Akgül vano, na çarnayıs de Dr. Nevzat Adili xêyle phoşti dê mı. Tırki çarnaene de nusne, hetê wendişi ra zaf rındek niyo. Hama mı, nusnê dey çıturi ke çarniyo Tırki, hini guret u na nusnê de pia neşir konu. Na sanıka ke nusnê de vêrena ra, kıtav de pelganê 98 u 99 de nuşiya. Na nusne u çarnayisê xo, kıtavê S. Cengiziyo ke namê “Kırmanclar, Kızılbaşlar ve Zazalar” u ra vejiyo, sono ro jüvini; jê jüviniyê.

L. Molyneux Seeli, na sanıke kami ra gos da? Çı hêf ke çımê xo beli niyo. Hama hini aseno ke, wo na sanıke serê xeyle guriyo u zonê xo İngiliz ki ra nusna. Ez hini guman konu ke na sanıka ke, 1911 de qeyd kerda u 1914 de ki neşir biya, hetê neşir kerdene ra tewr khana xuya. Tavi ke, na sanıke eve qesey kerdene ra rew ra vajiya u ama wo taw. Hama wuncia ki hetê tarıxi ra qimetê na neşir biyaene esta u gırsa.

Sanıka Muzur Bavayi, ca ve ca, fek ve fek zovina qesey biya, na serranê pêyenu de ki nuşiya. Hama ni nusneyi, zaferi jüvini nêcênê. Zafê tenu jüvini ra kopya kerda hama, kami ra gureta, kami ra gos da, çımeyi nê dê. Coka na sanıke sere, tayê ğeletiye u mısavrê bêluzumi benê. Guman konu ke, na nusne, tayê çi keno zalal.

Ma ke sanıke eve tiqet wende ninu vineme:

Muzur, Aşira Topuzu ra, lazê pilê aşirewo. Namê pilê aşire Seydeseno. Muzuri, ere ci piyaena piyê xo ke ferq kerda, herediyo, şiyo Dewa Pile de lewê Ali Heyder Ağayi de biyo şiane (şüane). Ali Heyder Ağa, Kerbela ra peyser amo, kırameta Muzuri vejiya werte. Naê sere Muzur tereqiyo, (sır biyo).

Yita de vajine ke, na sanıke ve sanıka Duzgın Bavayı ra şiye rê jüvini. Duzgın Bava, pi ke kırameta dey diya, tereqiyo, Muzur Bava ki Ağayê xo ke kırameta dey kerda eskera tereqiyo.

Sanıka Muzur Bavayi de namê dewa Topuze u Dewa Pile vêrenê ra. Ni dewi nıka ki estê, nejdiyê çımanê Muzur Bavayi de rê. Muzur Bava, Hesen Ağa, Ali Heyder Ağa saa ke, raştikêni biyê, hini nuşiyê. Hama Duzgın u pi ya ki apê xo Khures, raştikeni ra jêde ğeyal biyê, hini asenê.

Kerbela ya ki Kabe (Mekke)

Sanıke ke waniye, vinino ke, cao ke L. Molyneux Seeli cı ra vato “hac” wuza Meka (Mekke) niya, hama Kerbelawo. Tayê vanê ke, Dêsmıji “hac nêsonê.” Yita de kêmiye esta, Dêsmıji kamıji hac nêsonê? Nêsonê Meka (Kabe) hama sonê Kerbela, mezela İmam Wuşêni. L. Molyneux Seel, nêvano şiyo Kabe, vano şiyo Kerbela. Kırmancki (Zazaki) yê Dêsımi de “hac” zaf nêvajino (nêvacino), hurênda dey de vanê “şiyo/a jiare” ya ki “jiare kerdo” (jiare kerdene). Kerbala şiyaene, zu Dêsmıji rê serefo de berzo. Hama na mesela de çiyê ğeletiti sere nino were.

Peyniya sanıke de nusnoğ L. Molyneux Seel, nia nusneno: Daasê se serre ra têpa Sayê de İrani (Acemi) ni çımê jiargi, jiare kerdi. Qavo ke Muzur Bavayi de pia biyo vindi, seweta vinitena yi, tayê cay day kınıtene. Peydena na qav di u tey berd. “No qav Muza Terani (Tahrani) de ro.” Hiya? Raşti, qavo nianen esto? Raşti, Muza Tahrani de ro? Na sanıke sere vınıtene karo do bino!