Balaban Aşireti / Aşira Balabanu

Balaban Aşireti / Balabanu / Balavanu ve Tarihi



BALABAN ASiRETi / BALABANU / BALAVANU  ve TARiHi :

Cesitli rivayetler olmasina ragmen nereden ve ne zaman geldikleri üzerine kesin bir kanit yoktur.

Osmanli kayitlarindan  Iran orjinli ve konar-göcer yasam bicimlerine sahip olduklari görülmektedir.

Asiret adi Balaban olan atalarindan almistir.Balaban dört ogluyla beraber ( ki bu bazilarinca Nazimiye bazilarina göre Malatya olarak belirtiliyor ) göc edip Pülümür ilcesi Mazra Silemanu / Süleyman Usagi Köyü  Cekem yaylasina yerlesmis ve burada bir süre yasamistir.

Balabanin babasinin adinin Hasan oldugu ve bir gözünün görmedigi yada az gördügü de anlatimlar yolu ile günümüze kadar gelmistir.

Cocuklari Hüseyin,Süleyman,Ali ve Hasan`dir.

Hüseyin Muquf /Ünveren köyü ne, Ali Seteri / Dagyolu nahiyesine, Hasan Cors / Taslik köyü – ( devlet tarafindan Kulantarlasi olarak  degistirilmistir )ne göcetmistir.Süleyman ise Süleyman usagi Köyünde kalmistir.Ali`nin cocuklari Goneliye /Göneli, Kirkmese, Derekoyiye / Dereköy, Aprik, Qelecuğe / Baskalecik ve Almeliye / Elmali  köylerine yerlesmislerdir.

Babasiyla beraber Ünveren / Mukuf a yerlesen Hüseyin nin Ali adinda bir oglu Alinin de Gülabi adinda oglu olmustur.

Cors / Taslik a yerlesen Hasan dan Ali ondan Süleyman Ondan da Ali,Hasan,Battal ve Cebrail dogmustur.

Balabanlarin kökeni üzerine o kadar cok teori üretilmistir ki; bütün Asya , Balkanlar ve hatta Arabistan cografyasi buna dahil edilmis bütün kavim ve klanlara kadar soylari dayandirilmistir. Birinin  dedigi ötekine uymamaktadir.Herkes kendi görmek istedigi pencereden olaya yaklasmis ve bakmistir.Biri Türk kavimi biri Kürt bir digeride Arap diyebilmistir.Biri Horasan dan biri Dimetoka dan getirip Dersime yerlestirmistir.Bu yetmiyormus gibi Emevilerle savastirip Arap cöllerinde at kosturtmustur.

Geldikleri bölge olarakta kimileri Horasan derken kimileri de Dimetoka ( Meric irmagi kiyisindaki bir yer) üzerinde durmaktadirlar.Bazi örnelleri verecek olursak:

Mehmet Ali Balaban Balaban Asireti Soy Seceresi sayfa 32 de;
"Halife Ebu Cafer i Mansur. Abbasiler ve Araplar bir olup Ebu Müslimi tuzak kurarak öldürtmüs .Dedelerimiz de bunlarin baski ve zulümlerindenkacarak bulunduklari bölgeden ayrilarak Kafkas ve Ural bölgesini asip Arnavutluk ,Macaristan,Dimetoka ve muhtelif bölgelere yerlesmislerdir."

 

Mehmet S.Firat Dogu illeri ve Varto Tarihi sayfa 75  "Selcuklular devrinde yarim asir önce Dimetoka dan gelmislerdir. Türklerdir".

Ahmet Refik 6.cilt adli eserinde "Balaban Osman Gazinin komutanidir.Balabancikta bir kale insa etti. Balabanlar Türktür ve Dimetoka dan gelmislerdir".

Ismail Onarli Seyh Hasanan Konfederasyonu ile ilgili yazisinda ;
" Balaban asireti Paulikienlerin bir unsurudur".

Munzur Cem Dersimde Alevilik sayfa 27 "Eba Müslim Horasani Türk degil Kürt olduguna dair ciddi kanitlar var."

Cigerxwin Tarixa Kurdistan cilt 2  :

..."Te dixwest bebextiye Mansur biki

Rast ebav u kale teyen Kurd bebext in".

"Mansur a ihanet etmek istedin sen

Dogrudur senin Kürt atalarin haindirler." der.

 

Ayrica yazar Major Rawlensen e dayanarak Ebu Müslimin Rewanduz yöresi Kürt asiretinden ve buraninda cogunun Rewandi oldugunu yazmaktadir.

Yukaridakiler bunlarin sadece bir kismidir.

Dönemin sartlari göz önünde tutuldugunda bu kadar bir birinden uzak yerlere göc edilmis olmasi sasirtici geliyor insana.Arap yarimadasinda yasanan olaylar sonrasinda Horosana kacmalari, Kafkas ve Urallarin asilip Arnavutluk , Macaristan ve Dimetokaya yerlesmeleri bu  yetmezcesine Marmara denizini asip Bursaya oradan Bergama,Konya ve Malatya ya gelmek insanin hayal sinirlarini zorlamakta ve gercekci görünmemektedir.M.Ali Balabanin kendi deyisiyle Balabanlar Türktür fakat Balabanlarin soy seceresine dayandirdigi Malik Ester Arap, Eba Müslim ise Kürttür.Balaban asiretinin Muzhac boyundan ve Türk oldugunu belirtirken büyük bir yanlisliga düsmüs Muzhacin Arap bir kabile oldugunu görmezlikten gelmistir.Kendi tezlerini kendisi cürütmüstür bu durumla.

M.Serif  Firatta Türkcü tezlerden etkilenmis ve bu dogrultuda fikirlerini bicimlendirmistir.Ahmer Refik ve M.Ali Balaban ile bu acidan görüsleri cakismaktadir.

 

Büyük Laorus dan yapilan alintilar ile Balaban asiretinin iliskisinin bulunmaya calisilmasi  ise komediye varacak boyuttadir .Örnek verirsek ;

"Balaban Bey Ince Türk komutani 1. Kosova savasina katildi (1389)",

"Kruje 1467 Istanbul un alinmasi sirasinda gösterdigi cabayla sivrildi Arnavutlukta ayaklanan Iskender Beyi Debre de bozguna ugratti",

"Hacli ordusuna karsi verilen Nis ve Izladi Derbendi savaslarina katildi",

"Balabancik Tekirdag Malkara ya bagli köy iki köy .Asagi ve Yukari Balabancik",

"Yavuz Selim Izmit te ikamet eden Balabanlarin üstüne saldirdi,hayli zaiyat verdi.Kalanlar Bergama Balaban köyüne yerlesmislerdir."

 
Neredeyse Balabanlarin kökeni Balaban kusuna dayandirilacak.Acaba Balaban adi Balaban kusundan mi geliyor yoksa diye insanin kendine sorasi geliyor bunlari okuduktan sonra.Yada bu kusun adini Balabanlar koymus olamazlar mi diye soruyoruz?Yine bir muzik aleti olan Balaban (baraban da denir) la bir iliski kurulamaz mi?Sanirim bu iddalarda bulanlar bu örneklerle de ilgileneceklerdir.

Balaban adina sahip bir Osmanli kumandaninin bu asiretle iliskilendirilmesi etimolojik bir kuskudan öteye gitmeyen ve ayaklari havada kalan bir iddadir.Kosova Savasina katilan Balaban Bey adi ile anilan kisi ile  Arnavutluktaki ayaklanmayi bastiran Balabanin ayni kisiler olmasi pek mümkün görünmemektedir.1389 yilinda yetiskin biri oldugunu varsayarsak (25-30 yasinda oldugunu düsünülebilir) 1467 de yüz yasini asmis olmalidir.

 

Bir baska gercek ise; 1442 de Osmanli valisi Balaban Bey ve 30.000 akcesini devlete bagislayacak kadar zengin biridir.

 

Bu iki olay ve degerlendirmelerden cikarilacak sonuc kisi ve asiretin isim benzerliginden baska bir sey olamayacagi yönündedir.

Bu kadar varlik ve nufüs sahibi olan asiretin bu sahip olduklarinin cok az bir kismi ile yapacagi cok sey varken neden gelip bu uzak cografyaya yerlestikleri de bir baska celiskili durumdur.

 
Soy seceresinde yazilan bazi isimler üzerinde de kisaca bazi seyler söylemek gerekirse; Abdullah,Muhammed,Huzeyme,Huzeyre gibi  isimlerin hicbirine yakin gecmiste ve  bugün de asirete mensup aileler tarafindan kullanilmadiklaridir. Alevi bir inanca sahip olan asirette Abdullah ,Muhammed ,Huzeyme ,Ömer gibi isimlere rastlanilmamasi bu secerenin asiretle ilgisinin olmadigini da destekleyen bir baska gerekcedir.


Diger bir gercekte bu kadar degisik fikirlerin olmasinin sebeplerinden biri ve belki de en önemlisini yazili belge ve bilgilerin bulunmayisi veya az olmasindardir.Eldeki bilgi ve belgeler özellikle son dönemlere ait genellikle kisisel belgeler olmakta ve bu da kökene ait bilgilere ulasilmasi icin yeterli olmamaktadir.Osmanli ve Cumhuriyet dönemlerinde Balabanlilar Asireti ile ilgili arsivlerin acilmasi ve arastirilmasi gerekmektedir.


1938 Dersim Katliami sonrasinda Balaban asiretine bagli olan üc aileye mensup kisilerin Tekirdag ili Corlu kazasina sürüldükleri Genelkurmay Baskanligi arsivlerinde mevcuttur.Buna ragmen asiretin geneli sürgün döneminin yasamamis ve topraklarinda kalarak hayatlarini devem ettirmislerdir.


Bir dönem Erzincan Valisi olan Ali Kemali nin Erzincan adli kitabinda yazdigi sekliyle ;

1927-1930 yillarinda yapilan  nufüs sayiminda Erzincan sinirlari icindeki  Balaban asireti;

 

          141 erkek 133 bayan   Toplam 274 kisi Kistim / Avcilar köyü

          160 erkek 152 bayan  Toplam 312 kisi Hinzoriye / Pinarlikaya köyü

          227 erkek 200 bayan Toplam 427 kisi Qerecuge / Karaca köyü

          72 erkek 68 bayan  Toplam140 kisi Bunalige / Bulanik köyü

          144 erkek 132 bayan Toplam276 kisi Selepure / Ocakbasi köyü

          80 erkek 56 bayan Toplam 136 kisi Sarike ( Sarika balabanu )/ Sarikaya köyü

          122 erkek 117 bayan Toplam 239 kisi Sanse / Sansa köyü

           42 erkek 37 bayan Toplam 79 kisi Gelmizi Komu Köyü

          Toplam Erkek :988 Bayan 895 Genel Toplam:1883 kisiden olusmaktadir.

                       

          Pülümür ilcesi Balaban asireti nufüsu ;

 

          124 erkek 119 bayan  Seteriye / Şeteri köyü (Dagyolu)

          19 erkek 25 bayan  Şeneke/ Şenek köyü

          135 erkek 128 bayan Qelecuge / Bas Kalecik köyü

          131 erkek 131 bayan Göbürge köyü

          170 erkek 169 bayan Dereköy köyü

          205 erkek 175 bayan  Yarbasiye / Yarbasi köyü         

          52 erkek 41 bayan Mukuf /Ünveren köyü

          56 erkek 37 bayan Cors / Taslik köyü ( Kulantarlasi )

          65 erkek 62 bayan  Güzke / Kozluca köyü

          73 erkek 73 bayan Almeliye / Elmali köyü

          88 erkek 49 bayan  Culiye / Küllü köyü

          18 erkek 18 bayan Yeniköy

          26 erkek 19 bayan Wustam / Ücdam köyü

          19 erkek 13 bayan  Bardagciye /Bardakci köyü

          22 erkek 10 bayan  Karsu / Karsular köyü

Toplam erkek: 1203

Toplam bayan: 1069

Genel Toplam :2272 kisiden olusmaktadir.

 

 Yazar Balaban asiretinin büyük bir kolu olan Süleymanlilari ayri bir asiret gibi göstermis ve sadece Süleyman Usagi köyünü vermistir. Oysaki gercek böyle degildir. Verilen bilgide Balaban asiretinin alt kolu Süleymanlilar 75 erkek ve 73 bayan olmak üzere Toplam 148 kisi Süleyman Usagi köyünde oturmaktadirlar.Bu sayi da eklendiginde Pülümür ilcesinde yasayan Balaban asiretine mensup 2240 kisidir.

 

Balaban Asireti genelde Dersim-Pülümür yogunluklu olmak üzere; Erzincan,Erzurum-Hinis,Malatya da yerlesik olarak bulunmaktadir.
Son 30-40 yilda büyük sehirlere  ve yurtdisina göcedenler bir hayli fazladir.


Balaban asiretinin yerlesik olarak oturduklari bazi yerler sunlardir:

Dersim - Pülümür ; 
Mazra Silemanu / Süleymanusagi köyü,
Almeliye / Elmali,
Alxanu /Yeniköy,

Wustam / Ücdam,
Muquf / Ünveren ,
Güzke / Kuzulca,
Yarbasiye / Yarbasi köyü,
Cors / Taslik ( Kulantarlasi),
Cüliye / Küllü köyü,
Kerqu / Karikan,
Qelecuğe
/ Baskalecik köyü,
Seteriye / Dağyolu,
Derekoyiye /Dereköy ,
Gobırge / Kırkmeşe köyü,
Pintige / Doğanpınar,
Xêrkunet / Armağan köyü,
Goneliye / Göneli,
Seneke – Cardaqliye  / Senek – Cardakli,
Aprik


 Erzincan ;
Kistim / Avcilar köyü,
Sariqa Balabanu / Sarikaya köyü,
Sanse / Sansa köyü ,
Canbeg / Canbek ,
Sengüle / Sengül,
GomequliDerebük,
Selepure / Selepur ( Ocakbasi köyü),
Durnik / Dürnük ,
Qerecuge / Karacalar köyü ,
Vanqu / Vankuk

Cayirli ;
Sevkare / Tosunlar köyü  ,
Tosunlar - Cilingdar,
Tohlistan / Pinarbasi köyü,
Kaspikan,
Corcun,
Mantarli,
Akyurt,
Cilligöl,
Göller,
Xinzoriye / Pinarlikaya köyü

Mercan;
Kotire / Kötür köyü

Tercan;
Elmali köyü,
Balyayla köyü ve digerleri

Erzurum;
Hinis,
Hinis Gümüslü köyü,

Malatya.

Ayrica son yillarda göcler dolayisiyla cesitli illere ve yurtdisina yerlesen cok sayida Balaban asiretine mensup ailelerin oldugu da bilinmektedir.Bu illerin basinda Ankara,Istanbul,Izmir, Bursa, Yalova,Tekirdag, Zonguldak, Malatya ,Aydin, Balikesir,Manisa Akhisar ,Eskisehir, Sanliurfa gelmektedir.

 

Konustuklari dil “Zone Ma” yani Kirmancki / Zazacadir.Alevilik inancina sahiptirler ve bu inancin gereklerini yerine getirirler.


Metin KAHRAMAN



Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol